lead 1 treść 1

* Zdjęcie w tle: Navin Rawanchaikul, Super (M)art (fragment, 2014–2015). Kolekcja Maiiam Contemporary Art Museum, Chiang Mai, Tajlandia. Dzięki uprzejmości Navina Rawanchaikula. Wszelkie prawa zastrzeżone.


1 Angela Brown, Political Reactions: A Testy Ai Wei Wei Speaks with Tania Bruguera at the Brooklyn Museum, „Art News”, http://www.artnews.com/2016/10/31/political-reactions-a-testy-ai-weiwei-speaks-with-tania-bruguera-at-the-brooklyn-museum/ (dostęp: 7 I 2017).

2 PDRC składa się z frakcji wyodrębnionych z Partii Demokratycznej i ruchów zorientowanych przeciwko Thaksinowi Shinawatrze, tzn. Ludowego Aliansu dla Demokracji, buddyjskiej sekty Santi Asoka, itd. PDRC uważa, że Samak Sundaraveja, Somchai Wongsawat orazYingluck Shinawatra są nominatami Thaksina Shinawatry. Jeśli tajska polityka ma zostać oczyszczona, Thaksin i jego zwolennicy powinni zostać usunięci z urzędów i świata polityki. Więcej: zob. Pandit Chanrochanakit, Deforming Thai Politics As Read Through Thai Contemporary Art, „Third Text”, vol. 25, nr 4 (lipiec 2011), s. 419-429.

3 Pisząc o Tajach, zgodnie z tajskimi obyczajami używam ich imienia. Wyjątkiem jest Rirkrit Tiravanija, którego nazwisko jest powszechnie znane.

4 Vasan Sitthiket, Money has No Color: A Shadow Play by Vasan Sitthiket, Bangkok 2005.

5 Apolitical Artist, „Bangkok Post”, 1 II 2005, s. 1-2.

6 Tamże.

7 Manager (Phujadkarn Raiwan), Rue ja thueng wela ‘pak silapin, [Lub jest to czas Partii Artystów], 10 I 2005, s. 33-34.

8 Fragment listu do Monti Boonma jest częścią instalacji Navina Rawanchaikula „Please donate Your Ideas to a Silpathorn Artists” [Proszę podarować swoje idee artystom Silpathorn], pokazywanej na nagrodzonej wystawie w Galerii Sztuki Królowej Sirikit od 29 VII do 10 VIII 2010.

9 Bangkok Art and Cultural Center, Imagine Peace, tekst dostępny online: http://en.bacc.or.th/event/%E0%B8%9D%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%96%E0%B8%B6%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E.html (dostęp: 15 I 2017).

10 Imagine Peace: Thai Exhibit on Political Crisis, „Dawn”, 4 VII 2010, publikacja online: http://www.dawn.com/news/545040/imagine-peace-thai-exhibit-on-political-crisis (dostęp: 5 I 2017).

11 W rzeczywistości pierwszą wystawą indywidualną Rirkrita była prezentowana przez Navin Mobile Gallery na przełomie 1996 i 1997 roku „Untitled 1996 (traffic)”.

12 Artist Rirkrit Tiravanija tackles Thailand’s color-coded strife, „CNN Travel”, 6 VIII 2010, publikacja online: http://travel.cnn.com/bangkok/play/world-famous-artist-rirkrit-tiravanija-tackles-thailands-color-coded-strife-777837/ (dostęp: 5 I 2017).

13 Nicolas Bourriaud, Estetyka relacyjna, przeł. Łukasz Białkowski, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Kraków 2012.

14 David Teh, Travelling without Moving [Lae laew kwam kluenwai mai prakot], „Aan Magazine”, vol. 3 nr 2 (styczeń-marzec 2011), s. 155.

15 Tekst i czcionka użyte w „Thai Uprising (2013–2014)” stanowią echo pracy „Longing for Siam, Inventing Thailand" [Tęskniąc za Syjamem, wynajdując Tajlandię] (2011) tegoż artysty. Instalacja składała się z projektorów wideo ukazujących Tajlandię lat 40., gipsowych postaci żołnierzy i blaszanych znaków ulicznych. Przybliża wydarzenia z czasów generała Phibunsongkram, gdy w wymiarze państwowym nacjonalizm i militaryzm szczególnie promowano. Zob. Sutee Kunavichanont, „Longing for Siam, Inventing Thailand”, 16 XII 2010 – 15 I 2011, Bangkok, Number One Gallery, 2010.

16 „The Truth_To_Turn It Over” Special Report, 36th Anniversary of the May 18th Democratization Movement Commemoration, 2016 Asian Democracy, Human Rights, Peace Exhibition, (Muzeum Sztuki Gwangju, 2016.

17 Wywiad dla radia BBC. Cyt. za: Conner Brian, That time Ai Weiwei flipped off the world’s most “important” monuments to prove a point, publikacja online: http://www.theplaidzebra.com/that-time-ai-weiwei-flipped-off-the-worlds-most-important-monuments-to-prove-a-point-photos/ (dostęp: 4 I 2017).

18 Należy zwrócić uwagę, że wystawa „Political Acts: Pioneers of Performance Art in Southeast Asia” prezentowana w Arts Centre Melbourne w dniach 11 II - 21 V 2017uwzględnia prace artystów zajmujących się tematyką polityczną ze wszystkich krajów Azji Południowo-Wschodniej z wyjątkiem Tajlandii. Wśród uczestników znaleźli się Dadang Christento, Lee Wen, Moe Sott, Liew Tek Leoung, Khvay Samnang i Tran Loung, zob.: https://www.asiatopa.com.au/events/political-acts-pioneers-of-performance-art-in-southeast-asia (dostęp 22 I 2017).