Poezja pisana na niebie

...wiersz składa się ze słów/nie zaczyna się słowami ani słowami nie kończy, zaczyna się ciszą i kończy tak samo/słowa nie są własnością poety bardziej niż powietrze... On bierze słowa, robi z nimi różne rzeczy i wysyła je w świat/wiersz nie zaczyna się słowami/słowa nie są własnością poety bardziej niż powietrze.

(z niepublikowanych zapisków Davida Antina, Getty Archive)

W 1987 i 1988 roku David Antin ułożył dwa wiersze podniebne – pisane na niebie przez samoloty, formację pięciu maszyn lecących skrzydło w skrzydło, pozostawiających w górze smugi dymu w formie liter, coś jak eteryczna drukarka igłowa.

Pierwszy pokaz odbył się 23 maja 1987 roku w Santa Monica, a wiersz brzmiał:

Jeśli złożymy w całość

czy mogą rozłożyć na części

czy tylko gdy im pozwolimy

Drugi pokaz odbył się 3 września 1988 roku w La Jolla, a wiersz brzmiał:

Jeśli damy radę razem albo

znajdziemy czy rozbiją od środka

lub z zewnątrz czy zostawią

w spokoju jak zastali

Antin wprowadził między słowami większe spacje, żeby wydłużyć pisanie wersów. Podczas pokazu dowodził samolotami, nakazywał im „długie odejście na północ”, dopiero potem wracały i pisały dalej, dzięki czemu było dość czasu, żeby poprzedni wers znikł.

"Skypoem", David Antin, ca. 1988. Getty Research Institute, Los Angeles (2008. M.56). (c) J. Paul Getty Trust.

"Skypoem", David Antin, ok. 1988. Getty Research Institute, Los Angeles (2008. M.56). (c) J. Paul Getty Trust.

"Skypoem", David Antin, ca. 1988. Getty Research Institute, Los Angeles (2008. M.56). (c) J. Paul Getty Trust.

W tekście zatytułowanym Fox Fine Furs Antin wyjaśnia, że zainspirowało go wspomnienie z dzieciństwa o kluczu samolotów, wypisujących nad Coney Island hasło reklamowe na niebie. Przywołuje, że miał wtedy „tak dogłębnie fizyczne doznanie aktu czytania”, że postanowił odtworzyć to samo przeżycie w jednym ze swoich tekstów. Pierwotna idea podniebnej poezji zakładała „poemat epicki ciągnący się nad całymi Stanami Zjednoczonymi przez dwadzieścia albo trzydzieści lat, po trzy, cztery wersy rocznie... pisany stopniowo dla ludzi, którzy nigdy nie poznaliby całości”. Udało mu się jednak wystawić tylko dwie przytoczone powyżej części tego poematu. Z jego korespondencji wynika, że starał się wskrzesić projekt, niestety bez powodzenia.

W 2015 roku dyrektorka Sophie Kaplan zaprosiła mnie do uczestnictwa w rocznym projekcie kuratorsko-artystycznym w La Criée Centre d’Art we francuskim Rennes. Oprócz mnie zaprosiła artystów Félicię Atkinson i Yanna Sérandoura. Za moją sugestią wystosowaliśmy zaproszenie także do Davida i Eleanor Antinów. Zadzwoniłem do nich i przyjęli moją propozycję. Mówiliśmy o powrocie do pomysłu poezji pisanej na niebie, do czego David odniósł się z wielkim entuzjazmem. Niedługo potem zmarł. Od tej pory Sophie i ja staramy się znaleźć sposób, aby uczcić jego życie i twórczość ponownym wykonaniem podniebnej poezji. Przy wsparciu Los Angeles County Museum of Art, Hammer Museum w Los Angeles i Museum of Contemporary Art San Diego w La Jolla realizowany jest projekt, w którym chcemy jesienią (29 września) wskrzesić wymownie eteryczne utwory w oryginalnych miejscach ich powstania.

Zdjęcie: Eugenia Lai, Larry Kline.

Zdjęcie: Eugenia Lai, Larry Kline.

Zdjęcie: Eugenia Lai, Larry Kline.

Tłumaczenie z języka angielskiego: Robert Sudół.

BIO

Julien Bismuth jest artystą i pisarzem, który obecnie mieszka i tworzy w Nowym Jorku. Jego prace wystawiano na całym świecie, między innymi w Palais de Tokyo w Paryżu, Kunsthalle w Wiedniu i w Solomon R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku. Wraz z Jeanem-Pascalem Flavienem założył wydawnictwo Devonian Press. Nakładem berlińskiego wydawnictwa Motto Press ukazały się jego dwie książki: A Cover to Cover (Uncover) i Pages. W 2018 roku weźmie udział w Biennale w Cuenca, a w 2019 roku przygotuje solowy projekt we współpracy z Nomas Foundation.

David Antin (1932-2016) był poetą, artystą i krytykiem. Publikował teksty krytyczne na temat literatury i sztuki. Zanim zaczął pisać poezję, wydał kilka książek o nauce i matematyce. Jego mówione wiersze, łączące poezję, storytelling i refleksję krytyczną, powstawały w trakcie improwizowanych i nagrywanych wykładów. Opublikowano je w zbiorach Talking (1972), Talking at the Boundaries (1976) i What It Means to Be Avant-Garde (1993). W 2001 roku ukazał się monograficzny numer „Review of Contemporary Fiction” poświęcony jego twórczości. Wykładał w Katedrze Eksperymentalnych Sztuk Wizualnych na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego. Prócz wielu odznaczeń i nagród otrzymał stypendia Fundacji Guggenheima oraz National Endowment for the Humanities.